กระโดนบก,กระโดนโคก,กะนอน,ขุย,แซงจิแหน่,เส่เจ๊อะบะ,ปุย,ปุยกระโดน,ปุยขาว,ผ้าฮาด,พุย,หุกวาง,ต้นจิก

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Careya sphaerica Roxb.

วงศ์ : Barringtoniaceae

ชื่อสามัญ : Tummy – wood

ชื่อพ้องทางพฤกษศาสตร์ : Careya arborea Roxb.

ชื่ออื่น : กระโดนโคก กะนอน ขุย แซงจิแหน่ เส่เจ๊อะบะ ปุย ปุยกระโดน ปุยขาว ผ้าฮาด

 พุย หุกวาง ต้นจิก ผักกระโดน

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น ไม้ยืนต้นขนาดกลาง ความสูงประมาณ 8-20 เมตร มีกิ่งก้านสาขามาก เรือนยอดเป็นพุ่มกลมขนาดเล็กแน่นทึบ เปลือกต้นเป็นสีเทาหนา และแตกออก เป็นแผ่นๆ บางที่อาจถูกไฟป่าเผาทำให้เปลือกออกสีดำคล้ำ

ใบ เป็นใบเดี่ยวรูปไข่เรียงเวียนกันตามปลายกิ่ง ขนาดใบกว้าง 12-15 ซม. ยาวประมาณ 12-20 ซม. ขอบใบหยิกออกแบบสลับ ก้านใบยาว 2-3 ซม.

ดอก ออกเป็นดอกเดี่ยวช่อ ช่อ ละ 2-3 ดอก กลีบดอกและกลีบรองดอกอย่างละ 4 กลีบ ดอกมีสีขาวหรือสีขาวนวลและเหลืองนวลร่วงง่าย กลีบดอกยาวประมาณ 1-5 นิ้วโคนกลีบดอกเชื่อมกัน เป็นรูประฆังเกสรตัวผู้ยาวเป็นปลายพู่สีแดงจำนวนมาก

ผล ผลโตกลมกว้างประมาณ 5 ซม. ยาว 6.5 ซม. มีสีเขียวภายในมีเมล็ดเป็นจำนวนมาก เมล็ดเป็นรูปไข่

นิเวศวิทยาและการแพร่กระจาย เป็นไม้ที่ทนความแห้งแล้ง และแสงแดดได้ดี พบทั่วไปของทุกภาคตามป่าเบญจพรรณ ป่าทุ่งนา

การใช้ประโยชน์ ยอดอ่อน ใบอ่อน ดอกอ่อน

สรรพคุณ   

ยาพื้นบ้านอีสาน  ใช้  เปลือกต้น แก้น้ำกัดเท้า แก้โรคกระเพาะอาหาร สมานแผลภายใน

ตำรายาไทย  ใช้  เปลือกต้น รสฝาดเมา แช่น้ำดื่มแก้ปวดท้อง ท้องเสีย แก้พิษงู แก้อักเสบจากงูกัด ใช้เป็นยาสมาน ใช้สมานแผล แก้เคล็ดเมื่อย  ใบ รสฝาด ใช้รักษาแผลสด โดยนึ่งให้สุกใช้ปิดแผล หรือปรุงเป็นน้ำมันสมานแผล ดอก รสสุขุมบำรุงร่างกายหลังคลอดบุตร แก้หวัด แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ  ผล รสจืดเย็น ช่วยย่อยอาหาร บำรุงหลังคลอด ดอก และน้ำจากเปลือกสด ใช้ผสมกับน้ำผึ้ง กินเป็นยาแก้หวัด แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ และเป็นยาบำรุงสำหรับสตรีหลังคลอดบุตร ใบอ่อน และยอดอ่อน รับประทานสดเป็นผักจิ้ม มีรสฝาด ต้น ผสมกับเถายางน่อง และดินประสิว เคี่ยวให้งวด ตากแห้ง ใช้ปิดแผลมีพิษ ปิดหัวฝี เมล็ด รสฝาดเมา เป็นพิษ

ข้อควรระวัง

             เมล็ดเป็นพิษ รากมีพิษ ใช้เบื่อปลา ส่วนใบและยอดอ่อนมีปริมาณกรดออกซาลิค (oxalic acid) ในปริมาณค่อนข้างสูงอาจเป็นสาเหตุเบื้องต้นของการเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ

เอกสารอ้างอิง :

1. โครงการสำรวจความหลากหลายทรัพยากรธรรมชาติ ทางกายภาพ ชีวภาพ และวัฒนธรรมภูมิปัญญาในเขตพื้นที่ลุ่มน้ำวังทอง อ.วังทอง จ.พิษณุโลก
2. กลุ่มสาระการเรียนรู้ โรงเรียนศรีปทุมพิทยาคาร อ.เมือง จ.อุบลราชธานีสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 29

เรี่ยบเรียงโดย : เว็บบ้านสวนไอที