ชื่อวิทยาศาสตร์ : Dolichandrone serrulata (DC.) Seem.
วงศ์ : Bignoniaceae
ชื่ออื่น : แตเก็ดถวา แคขาว (เชียงใหม่) แคทราย (นครราชสีมา) แคแน แคฝอย (ภาคเหนือ)
แคป่า (ร้อยเอ็ด ลำปาง) แคพูฮ่อ (ลำปาง) แคยอดดำ (สุราษฎร์ธานี) แคยาว แคอาว(ปราจีนบุรี)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น ไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลางผลัดใบ สูง 10-20 เมตร ลำต้นตรงมักแตกกิ่งต่ำ เปลือกสีน้ำตาลอมเทาและมีประสีดำขาว เปลือกเรียบหรือแตกเป็นสะเก็ดเล็ก ๆ ทั่วไป เปลือกในสีนวลหรือสีน้ำตาลปนเหลืองอ่อน เรือนยอดเป็นพุ่มรูปไข่ค่อนข้างทึบกิ่งอ่อน เกลี้ยง มีช่องระบายอากาศทั่วไปกิ่งแห้งออกสีดำ
ใบ เป็นช่อ ช่อใบติดตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ช่อใบรูปขนนก ยาว 12-35 เซนติเมตร ใบช่อหนึ่งๆ มีใบย่อยรูปรีหรือ รูปรีแกมรูปไข่กลับ 3-7 ใบ ใบย่อยจะติดตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ส่วนปลายสุดของช่อใบจะเป็นใบเดี่ยว ๆ ยาว 5-10 เซนติเมตร กว้าง 3-5 เซนติเมตร โคนใบสอบและเบี้ยว ปลายใบสอบเรียวแหลม เนื้อใบบางเกลี้ยง เส้นแขนงใบมี 5-7 คู่ มีตุ่มหูดรูปรีๆ ตามยาว เส้นกลางใบและเส้นแขนงใบทางด้านท้องใบ ขอบใบหยักตื้นๆ หรือเรียบ ก้านใบย่อยยาว 1-3 เซนติเมตร
ดอก ดอกโตสีขาว รูปแจกันทรงสูงหรือรูปแตร ออกรวมกันเป็นช่อสั้นๆ ตามปลายกิ่ง ช่อดอกแบบติดดอกสลับ ยาว 2-3 เซนติเมตร แต่ละช่อมีดอกอยู่รวมกัน 3-7 ดอก กลีบฐานดอกทรงรูปกรวย ยาว 3-5เซนติเมตร ปลายด้านหนึ่งจะเป็นจะงอยผิวคล้ำ โคนกลีบดอกติดกันเป็นหลอดรูปทรงกระบอกตอนครึ่งล่างส่วนครึ่งบนจะบานโป่งออก ทั้งหมดยาว 11-19 เซนติเมตร ปลายแยกเป็น 5 กลีบ แผ่กว้างตั้งฉากกับตัวหลอด เมื่อบานเต็มที่กว้างถึง 8 เซนติเมตร ผิวกลีบและขอบกลีบจะย่นเป็นริ้ว เกสรตัวผู้มี 2 คู่ สั้นหนึ่งคู่และยาวหนึ่งคู่ติดอยู่โคนผนังกลีบดอกด้านใน รังไข่รูปขอบขนานภายในมี 2 ช่อง แต่ละช่อมีไข่อ่อนมาก
ผล เป็นฝักชนิดเปลือกแข็ง 2 ชั้น รูปขอบขนาน ปลายแหลมยาวถึง 85 เซนติเมตร กว้าง 1.2-2 เซนติเมตร ฝักคดโค้งหรือบิดไปมา ผิวหนา เรียบและแข็งเป็นแผ่นหนัง จะมีจุดประสีอ่อนกว่าสีพื้นทั่วไปเมล็ด แบนรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า บาง เรียงตัวตามความยาวของฝัก มีเยื่อบาง ๆ ติดบริเวณหัวและท้ายของเมล็ดคล้ายปีก ยาว 2.2-2.8 เซนติเมตร กว้าง 5-8 มิลลิเมตร
นิเวศวิทยาและการแพร่กระจาย เจริญเติบโตได้ดีในดินทุกชนิด พบมากในที่ลาดเชิงเขา
เอกสารอ้างอิง : โครงการสำรวจความหลากหลายทรัพยากรธรรมชาติ ทางกายภาพ ชีวภาพ และวัฒนธรรมภูมิปัญญาในเขตพื้นที่ลุ่มน้ำวังทอง อ.วังทอง จ.พิษณุโลก
ภาพประกอบ : www.flickr.com (by SierraSunrise), www.phargarden.com, เว็บไซต์ kaentong.com (by kaentong)
เรี่ยบเรียงโดย : เว็บบ้านสวนไอที
